Veliler çocuklarının sağlığını düşünüyorsa, okul malzemeleri alışverişlerinde standartlara uygun ve kaliteli ürünleri satın almalıdır.
Her yıl okullar açılırken, çocuklarımızın sağlığını tehdit eden, olumsuz olarak etkileyen ürünler gündeme gelmektedir. İlgili bakanlıklar, standartlara uygun üretilmeyen sağlıksız ürünlerle mücadele ediyor, laboratuarlarda test ederek, piyasadan toplatıyor.
Tehlikeli kimyasallar; toksik, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, kolay alevlenen patlayıcı, oksitleyici özelliklerden en az birine sahip maddelerdir.
Tekstil, okul ve büro malzemeleri, giyim eşyaları ve aksesuarları, oyuncak kapsamında değerlendirilecek kırtasiye ürünleri, çocuk kullanım ve bakım ürünlerinde bulunan kimyasal elementler ve boyar maddelerin oranları, lastik ve plastik maddelerin özellikleri, standartlarda belirlenmiş, resmi gazetede yayımlanmıştır.
Bir üründe sağlığa zararlı madde olmadığı, standartlara uygun üretilmediği ancak laboratuar testleri ile tespit edilebilmektedir. Bu nedenle, aileler, dış görünüşü ve rengi gibi fiziksel özelliklerine kapılmamalı, kimyasal içeriğine dikkat etmelidir. Ürün ambalajlarında, standartlara uygunluğu belirten TSE, CE, EN 71 gibi simgeler olup olmadığına bakılmalıdır.
Son zamanlarda, yaşamımızın her alanında sağlığımıza etkilerinin tartışıldığı kimyasal maddelerden en çok gündemde olanları, azo boyaları ve fitalatlardır. Ayrıca, Kadmiyum, Nikel, Perflorooktan sülfanatlar, Nonil fenol etoksilatlar ve Organostanik bileşikleri, belirlenmiş oranların üzerinde içeren ürünler piyasaya arz edilme yasağı getirilmiştir.
Azo boyaları, su içinde iyi çözündüğünden, vücutta birikmez, karaciğerde parçalanarak, idrar yoluyla vücuttan dışarıya atılan kimyasal maddelerdir. Azo boyası ile renklendirilen gıdaları tüketerek, azo boyası için geçerli doğrudan toksik düzeye ulaşılmaz.
Fitalatlar, fitalik asit esterleri olan, suda çözünürlükleri ve uçuculukları düşük, yağda çözünürlükleri yüksek organik bileşiklerdir. Plastik maddeleri yumuşak ve esnek yapmak için kullanılan fitalatlar, yemek kapları, kozmetik ürünleri, duş perdeleri, oyuncaklar gibi birçok üründe yer almaktadır. Plastikten sızarak kolaylıkla yemeklere bulaşabilen fitalatlar, içtiğimiz suya hatta havaya bile karışabilmektedir.
Bazı azo boya maddeleri, çok toksik ve kanserojen metabolitlere dönüşebilmekte, çocuklarda hiperaktiviteye sebep olduğu ya da hiperaktiviteyi artırdığı iddia edilmektedir. Yine bazı fitalat türevi kimyasallar, hormonlar gibi etki göstererek, endokrin dengeyi bozmakta, cinsiyet gelişimi, immün sistem ve metabolizmaya etki ederek, büyüme ve gelişim düzensizliklerine yol açmaktadır. Deneysel çalışmalarla, yüksek fitalatın farelerin karaciğer ve testis dokusuna verdikleri hasarlar gösterilmiştir. Obez çocukların, fitalatlara daha fazla maruz kaldıkları düşünülmektedir. Bazı araştırmalarla, vücudunda yüksek fitalat düzeyi bulanan kişilerde, insülin üretiminin bozulduğu, insüline direnç geliştiği, diyabet riskinin 2 katına çıktığı görülmüştür.
Okul çantaları, beslenme çantaları, kalem kutuları, boya malzemeleri (pastel boya, sulu boya, kuru boya kalemleri, keçeli kalemler), kalemler (kurşun kalem, tükenmez kalem), silgiler, kalemtıraşlar, defterler, abaküsler, oyuncak damgalar, kalıplar, sayı fasulyeleri, su matarası, bant, sticker, etiket gibi kırtasiye ürünlerinin, sağlığa zararlı olmayan ürünler olması gerekir.
Eğitim sezonu başlarken, okul ürünlerinde kullanılabilen kimyasal madde oranlarının belirtilen ve uygun görülen sınırlarda olması, çocuklarımızın sağlığı için oluşturduğu risk ve tehlikeler konusunda yapılan sıkı denetimler yanında, anne babaların da daha hassasiyet göstermesi çok önemlidir.
Kırtasiye ve okul malzemesi alışverişlerinde, şu hususlara dikkat edilmesi önerilmektedir: 1. Kırtasiye ürününü seçerken üretici/ithalatçısının açık adının ve adresinin bulunduğu ürünler tercih edilmelidir. Ayrıca, satın alınan ürünlerde, standarda uygunluk bulunup bulunmadığına (TSE, CE ve EN 71 gibi) bakılmalıdır.
2.Özellikle plastik, tekstil ve deri ürünlerinde renk ne kadar koyuysa o kadar çok boyar madde kullanılmış demektir. Bu nedenle, kimyasal kokan koyu renkli ürünlerden kaçınılmalı. Alındığında kullanılmadan önce mutlaka yıkanmalıdır. Islandığında renk veren, boyası akan koyu renkli elbiselerin cilde teması tehlikelidir. 3. Oyuncak şeklinde olan veya oyuncak niteliği taşıyan kırtasiye ürünlerinde ise, ?CE´ markasının bulunup bulunmadığını kontrol etmelidirler. Ayrıca, hangi yaş grubuna yönelik olduğuna dair ibarelerin ve diğer uyarıların bulunup bulunmadığına bakılmalıdır.
TSE (Türk Standartları Enstitüsü), ilgili ürünün hem standartlara uygun olarak üretildiği, hem de sağlıklı, güvenli ve kaliteli olduğunun tescilini belirtir.
CE işareti (Conformité Européenne), üzerinde bulunduğu ürünün, insan, hayvan, bitki sağlığı ve güvenliği ile çevreye zarar vermeyeceğini garantisidir.
EN 71 standardı, oyuncaklar için, mekanik, fiziksel, kimyasal özellikleri, yaş uyarıları gibi hususlardaki standartlara ve güvenlik kurallarına uygunluğu ifade eder.
