SARUHANLI - Geçtiğimiz günlerde gerçekte enflasyonu engellemek adına yapılan ama kamuoyuna pandeminin yol açtığı belirsizlik ve artan yağ talebi gerekçe gösterilerek Tarım ve Orman Bakanlığı'nın talebiyle, Ticaret Bakanlığı dökme zeytinyağı ihracatına yasak getirdi. Karara göre, Türkiye'den 31 Ekim 2021 tarihine kadar dökme ve varilli zeytinyağı ihraç edilemeyecek.
Zeytinyağı sektöründe, 20 yıl sonra dökme zeytinyağı ihracatına getirilen yasak hem üreticiyi hem de ihracatçıyı mağdur edecek.
Türkiye’nin zeytin üreten her bölgesinden, bünyesinde onbinden fazla zeytin çiftçisi, butik üretici, zeytinyağı marka sahibi, sanayici, ihracatçı ve yan sanayiciyi barındıran ZEYTİNDOSTU Derneği olarak getirilen ihracat yasağına tepki gösteriyor ve alınan karardan acilen dönülmesini talep ediyoruz.
Amaç Enflasyonu Önlemekse;
ZEYTİNDOSTU Derneği Yönetim Kurulu olarak zeytinyağında fiyat artışını önlemek adına iç piyasada uygulanan % 8 KDV oranının %1’e düşürülmesini öneriyoruz.
Zeytinyağında Öngörülen Tehlike;
Bilindiği üzere yaklaşık dört yıldır Afrin’den gelen Suriye zeytinyağı ihracatçı firmalara 3 ay içinde ihraç edilmek şartıyla verilmektedir. Bu yağın kalitesi düşük olduğundan ancak ve ancak dökme olarak ihraç edilebilmektedir. Yıllık ortalama 20 bin ton Afrin yağının bu yolla ihracatı yapılmaktadır. Ancak uygulamaya konan dökme zeytinyağı ihracat yasağı Afrinden getirilen yağı da kapsamaktadır. Bu kusurlu zeytinyağı dökme olarak ihraç edilemezse el altından iç piyasaya verilme riski bulunmaktadır. Bu durumda hem piyasaya sunulan kusurlu zeytinyağı nedeniyle tüketici mağdur olacak hem de fiyatlar olması gerekenin altına düşeceği için bizim zeytinyağı üreticimiz mağdur olacaktır. Ayrıca elinde kontratları olsun veya olmasın ihracatçı firmalar daha önceden stoklarına aldıkları Afrin yağını ihraç edemeyecekleri için bu yasaktan dolayı ciddi mağduriyet yaşayacaklardır.
Zeytinyağı Sektöründe Yapılan Yanlışlar ve Çözüm Önerilerimiz
ZEYTİNDOSTU Derneği Yönetim Kurulu olarak yıllardır dile getirdiğimiz yanlışları ve bunlara çözüm önerilerini buradan tekrar ediyoruz;
1. Zeytinyağı sektöründe “Dâhilde İşleme Rejimi” (DİR) uygulanmaz, fakat son dört yıldır Afrin’den gelen Suriye zeytinyağı ihraç kayıtlı olarak ihracatçı firmalara verilir. İhracatçı firmalar da kendilerine Tarım Kredi kooperatifi kanalıyla satılan bu ağır kusurlu zeytinyağlarını Türkiye menşeli iyi zeytinyağı ile paçal yaparak ihracatını yapmaktadır. Rafine fabrikalarında üretilen ve ihraç edilen önemli miktardaki zeytinyağları yine Afrin zeytinyağıdır. Önerimiz Afrin zeytinyağlarının sadece Serbest Bölgeler aracılığı ile ihraç edilebilmesidir.
2. Diğer gıdalarda olduğu gibi zeytinyağında önemli sorunlardan biri de taklit/tağşiştir. Tüketicinin sağlığına veya bütçesine dokunacak şekilde gıda üretiminde ve pazarlanmasında tağşiş ve hile aslında gıda terörü olarak kabul edilebilir. Bu yolla hem haksız kazanç sağlanmakta hem de tüketici, isteği/bilgisi dışında farklı bir yağ tüketmesine yol açılarak, hakkı ihlal edilmektedir. Bu sorunun önlenebilmesinin yolu gıda denetimlerinin sıkı bir şekilde yapılması ve taklit/tağşiş yaptığı tespit edilen firmalara uygulanan cezaların caydırıcı düzeyde olmasından geçmektedir. Gıda denetiminde yaşanan çeşitli sorunların bertaraf edilebilmesi ve gıda denetimlerinin daha bağımsız yapılabilmesi için İtalya örneğinde olduğu gibi “Gıda Polisi” yapılanması önemlidir. Bu amaçla çeşitli yollar izlenebilir; *Emniyet Genel Müdürlüğü’ne bağlı bir “Gıda Polisi Şubesi” kurulabilir ve burada faaliyet gösterebilir. **Tarım ve Orman Bakanlığı, Koruma Kontrol Genel Müdürlüğüne bağlı “Gıda Polisi Teşkilatı” kurulabilir.
3. Zeytin ve Zeytinyağı Üreticinin yıllardır mağdur olduğu önemli konulardan biri de hak ettiği ancak yeterli miktarda alamadığı üretici primleridir. Zeytindostu Derneği olarak kurulduğumuz 2006 yılından bu yana zeytin üreticine dane başına, zeytinyağında da kg başına prim verilmesini talep etmekteydik. Üreticilerin son günlerde enflasyon nedeniyle karşılaştığı fiyat baskısını bir nebze de olsa azaltmak için özellikle üreticilere prim desteği talebimiz vardır. Sofralık zeytin üreticine kg başına 15 kuruş prim verilmektedir. Bu prim AB’nin zeytin üreticine verdiği prim miktarlarından fersah fersah uzaktır. Zeytindostu Derneğinin önerisi Sofralık Zeytin için dane başına kg bazında 50 kuruş, zeytinyağında da kg bazında 2,5 TL prim verilmesi yönündedir.
4. Zeytinyağı ihracatçısına markalı 1 lt’ye kadar olan ihracatta daha önceleri tonda 600 Amerikan Doları ihracat iadesi verilmekteydi. Günümüzde bu iade miktarı tonda 1.300 TL şeklindedir. İhracatçı firmalarımızın uluslararası piyasada rekabetçi olabilmesi için ihracat iade miktarlarının güncellenmesini talep etmekteyiz.
5. Üreticilere mazot ve gübre desteği verilmelidir.
6. Zeytinyağında önemli kalite problemi yaratan tarlada toplanan zeytinlerin çuvallara konulması ve bunların içinde bekletilmesinin yasaklanmasını istiyoruz. Çuval yerine üreticilere nefes alan plastik kasa kullanılmasının zorunlu kılınmasını istiyoruz.
7. Zeytinyağı fabrika, toptancı veya üreticinin evinde plastik bidon ya da plastik tanklarda bekletildiği takdirde yağın kalitesi bozulmakta, aynı zamanda plastikle temas eden yağın bir süre sonra plastik malzemede bulunan fitalatları çözerek insan sağlığına zararlı olan bu maddelerin yağa bulaşmasına neden olmaktadır. Bu sebeple gerek sıkım tesisinde gerekse aracı toptancılarda veya dolum fabrikalarında yağların plastik tanklarda tutulmasının engellenmesi gerekmektedir. Zeytinyağı ihracatında yapılan analizlerde plastik tankta veya bidonda bekletilen yağlarda plastik izine rastlanması ve bunun insan sağlığına zarar verdiği gerekçesiyle ihraç edilememesi durumun önemini göz önüne sermektedir. İhracatı reddedilen bu tarz zeytinyağlarının iç piyasada satılarak tüketilmesi de dikkat çekilmesi gereken ayrı bir noktadır. Zeytinyağları her türlü koşul ve şartta krom/nikel paslanmaz çelik tanklarda saklanmalıdır. Tarım ve Orman Bakanlığı plastik bidonları tamamen yasaklamalı krom/nikel paslanmaz çelik tank kullanımı için üretici ve zeytin sıkım fabrikalarına teşvik primi vermelidir.
8. Her zeytinyağı üretim bölgelerinde lisanslı depoculuk sistemi başlatılmalı, üreticinin yağı buralarda serin ortamda ve krom/nikel paslanmaz çelik tanklarda saklanmalıdır.
9. Gerek tarladan sıkım fabrikasına, gerek dolum fabrikasından nihai tüketiciye kadar olan aşamada zeytinyağının kaliteli üretim ve tüketim süreçlerine yönelik üreticilere, dolum fabrikası sahiplerine, butik marka sahiplerine ve tüketiciye düzenli olarak farkındalık eğitimleri verilmelidir. Bu eğitimler içinde kaliteli zeytin ve zeytinyağı üretimi anlatılmalı ayrıca tadım eğitimleri de düzenli olarak verilmelidir. Zeytindostu Derneği bu eğitimler için gönüllü destek olmaya hazırdır.