İSTANBUL (AA) - Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Neriman Kilit, son günlerde özellikle sosyal medyada ortaya çıkan görüntülerle toplumun her kesiminde tepkiyle karşılanan akran zorbalığının daha çok okul ortamında yaşandığını belirterek, akran zorbalığının 5 farklı türde incelenebileceğini bildirdi.
Üsküdar Üniversitesi'nden yapılan açıklamada akran zorbalığına ilişkin değerlendirmeleri yer alan Dr. Öğretim Üyesi Neriman Kilit, akran zorbalığını, 'okul içinde veya dış ortamda kişinin kendi yaşıtı veya benzer yaşta bulunan bireyler tarafından fiziksel, sözel, psikolojik veya ekonomik istismara uğratılması durumu' olarak tanımladı.
Akran zorbalığının karmaşık sosyal süreçleri, sosyal ilişkileri ve etkili iletişimi içerdiğini kaydeden Kilit, zorbalığa maruz kalma riskinin okulun ilk yıllarında arttığını, kötü davranışta bulunanların genellikle son sınıflardan olduğunu, çoğunlukla daha küçük yaşta ve bedence zayıf çocukların mağdur olarak seçildiğini bildirdi.
Kilit, akran zorbalığı kapsamında değerlendirilen davranışların itme, tekme atma ve dürtme şeklinde fiziksel ya da tehdit veya alay etme, sataşma ve lakap takma gibi sözel olarak ortaya çıkabileceği anlattı.
Kilit, 'Zorbalarla ilgili geleneksel düşünceler zorbaların, erkek, fiziksel açıdan güçlü, akademik yönden pek de başarılı olmayan ve çatışmalarını şiddet kullanarak çözemeye çalışan çocuklar olduğu yönündedir.' ifadesini kullandı.
Zorbaların genellikle empatik eğilimlerinin diğerlerinden daha düşük olduğunun varsayıldığını aktaran Kilit, 'Bu nedenle de zorbaların çok az vicdan azabı yaşadıkları ile ilgili bilgiler genelde yer almaktadır. Ancak ileri sürülen bu varsayımı doğrulamak için yapılan araştırmaların, sonuçlarının tutarlı olmadığı görülmektedir.' açıklamasında bulundu.
- 'Zorbalık 5 ayrı türde incelenebilir'
Neriman Kilit, son günlerde özellikle sosyal medyada ortaya çıkan görüntülerle toplumun her kesiminde tepkiyle karşılanan akran zorbalığının daha çok okul ortamında yaşandığını, araştırmalarda ortaya çıkan farklılıkların, akran zorbalığını 5 temel kuramsal yaklaşımla ele alınması gerektiğine sebep olduğunu belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:
'Birincisi; öğrenciler arasındaki bireysel farkların bir sonucu olarak zorbalık. Bu görüşe göre zorbalık fiziksel ve/veya psikolojik güçleri farklı öğrencilerin karşılaşması sonucu ortaya çıkar. Güçlü olan zayıf olanın üzerine baskı uygulama güdüsü ile davranışa geçer. İkincisi; gelişimsel bir süreç olarak zorbalık: Bu görüşe göre zorbalık erken çocuklukta, diğerlerinin yanında kendi varlığını gösterebilmek ve sosyal baskınlık kurabilmek amacıyla başlar. Üçüncüsü; sosyokültürel bir olgu olarak zorbalık: Bu görüş zorbalığı farklı güçlerdeki sosyal grupların varlığıyla açıklar. Burada sözü edilen farklılıklar dil, din, cinsiyet, ırk, etnik grup ve sosyal sınıf gibi tarihi ve kültürel farklılıklardır.'
Kilit, dördüncü zorbalık türünün 'okuldaki akran baskısına bağlı olarak zorbalık' olduğunu kaydederek, şu bilgileri verdi.
'Bu görüş sosyokültürel yaklaşıma yakındır ancak burada toplumdaki diğer kişilerin davranışlarıyla bağlantılı olarak açıklanmaktadır. Beşincisi; onarıcı adalet açısından zorbalık: Bu yaklaşım zorbaların kendisini bulunduğu toplumsal yapıyla bütünleşmiş olarak görmediğini ve okulda iyi bir yere sahip olduğunu düşünmediğini öne sürmektedir. Böylece haksızlığa uğradıklarını düşündükleri bu toplumsal yapıda adaleti kendileri sağlamak ve değersizlik duygularının üstesinden gelmek üzere zorbalık yapmaya başlarlar.'
- 5 ortak zorba davranışı
Neriman Kilit, yapılan çalışmalar sonucunda 5 ortak zorba davranışının ortaya konulduğunu belirterek, şu açıklamalarda bulundu:
'Zorba, kurbana zarar verme niyetiyle zorbalığı yapar; kurbana yönelik saldırı tekrarlayıcı özelliktedir; kurban, zorbayı tahrik etmeden sözel ve fiziksel saldırganlığa uğrar; zorbalık, kurbanın da yer aldığı sosyal grup içerisinde meydana gelir; zorba ile kurban arasında güç dengesizliği vardır. Zorbalık uygulayan gençlerin ailesel özelliklerine bakıldığında genellikle, çocuğa birincil olarak bakan kişiler tarafından çocuğa ilgisiz davranılması, göz yumucu aile yapısı, çocuğun davranışlarına yönelik az kural veya sınır koyan aile yapısı, aile tarafından çocuğun toplumdan izole edilmesi ve etkin sosyal yaşamın engellenmesi gibi ortak özellikler vardır.'
Kilit, sıcak ve destekleyici ailelere sahip çocukların, daha az akran zorbalığına uğradığı ve uyguladığını, bu çocukların zorbalık mağduriyeti sonrası doğabilecek sorunlarla daha iyi baş edebildiklerini anlattı.
Kilit, akran zorbalığına uğratan ve uğrayan çocukların ailelerine de mutlaka destek verilmesi gerektiğini vurguladı.
