KAMU KURUMLARI SORUMLU OLACAK

SARUHANLI - CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, Soma Havzası başta olmak üzere kıdem tazminatlarını alamayan ve uzun süredir bekleyen madenciler için bir kanun teklifi hazırladı. Teklifle, rödovans sözleşmesi yapılan işletmelerin işçi alacaklarını ödememeleri durumunda sözleşmelerinin sonlandırılması ve işçi alacaklarının Türkiye Kömür İşletmeleri ya da Türkiye Taşkömürü Kurumu’nca ödenmesi ve işçilerin mağdur edilmemesi amaçlanıyor.

KAMU KURUMLARI SORUMLU OLACAK

CHP’li Özel tarafından TBMM Başkanlığı’na sunulan kanun teklifi, İş Kanunu’nda değişiklik öngörüyor. Teklif, Maden Kanunu kapsamında rödovans sözleşmesi çerçevesinde yeraltı maden işletmeciliği yapan şirketlere ait işletmelerin, kıdem tazminatı yükümlülüklerini ayırmaları, ilgili kamu kurumunun bu yükümlülüklerin ayrılıp ayrılmadığını denetlemesini içeriyor. Şirket tarafından yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda rödovans sözleşmesinin sonlandırılması ve işçilerin kıdem ve ihbar tazminatları ile diğer alacaklarının ödenmesinde ilgili kamu kurumunun sorumlu olması öngörülüyor. Teklifin gerekçesinde şunlar kaydedildi:

İŞ KAZALARINDA ARUPA BİRİNCİSİ

“Türkiye, ölümlü iş kazalarında Avrupa’da birinci, dünyada üçüncü sırada bulunmaktadır. 2018 yılında Türkiye’de iş kazalarında 1923 işçi yaşamını yitirmiştir. En çok ölümlü iş kazası yaşanan işkolları tarım, orman, inşaat, taşımacılık, metal ve madencilik olarak dikkati çekmektedir. 2013 yılında meydana gelen iş kazalarında 1235 kişinin yaşamını yitirdiği dikkate alındığında, iş kazalarındaki ölüm sayısının giderek arttığı ve idarenin üstüne düşen sorumlulukları yerine getirmediği görülmektedir. Cumhuriyet tarihinin en büyük iş kazası 13 Mayıs 2014 tarihinde Soma’da Soma Kömürleri A.Ş.’ye ait Eynez Ocağı’nda yaşanmış 301 madenci yaşamını yitirmiştir. Yaşanan üzücü kazanın ardından Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde tüm siyasi partilerin uzlaşısıyla bir Araştırma Komisyonu kurulmuş, komisyon tarafından hazırlanan rapor maden kazalarının bir daha yaşanmaması noktasında önerilerde bulunmuş ancak bu rapordan idare yeteri kadar yararlanamamıştır.

KAMUOYU VİCDANI TATMİN OLMADI

Kazanın ardından verilen sözleri üç kategoride hatırlamak gerekirse; şehit ailelerine verilen sözler kısmen tutuldu, mevcut madencilere verilen sözlerin pek azı tutuldu ama iş güvenliğiyle ilgili başta Soma Araştırma Komisyonu raporu olmak üzere, ilgili sivil toplum kuruluşları ve meslek örgütlerinin bilimsel raporlarından ve tavsiyelerinden yararlanılmadı. Soma kazasının ardından geçen 5,5 yılın ardından kazanın gerçek sorumluları soruşturmaya dahil edilmezken, şirket yöneticileri hakkında verilen cezalar da kamuoyu vicdanını tatmin etmedi. Bugün Türkiye’deki madenler 13 Mayıs günü Soma’daki madenler ne kadar güvenliyse, o kadar güvenli. Bugün Türkiye’de madenciler üç vardiya halinde güvensiz madenlere inmeye devam ediyorlar.

İŞÇİLER MAĞDUR EDİLMEMELİ

Soma’daki kazanın ardından 2 bin 700 madenci işsiz kalmış, bu madencilere aradan geçen sürelere rağmen kıdem ve ihbar tazminatları dahil alacakları verilmemiştir. Geçtiğimiz günlerde hakkını arayan madencilerin Ankara’ya yürüme kararı ardından yürütülen görüşme trafiğinin ardından Enerji Bakanlığı yetkilileri; madencilere ödemelerin 2020 yılının ilk çeyreğinde yapılacağı sözünü vermiş, Soma havzasındaki diğer madencilerin alacakları için ise Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni işaret ederek bir torba düzenlemeye konunun ekleneceğini taahhüt etmiştir. Atabacası ve Işıklar ocaklarında çalışanlar ile çok sayıda ölümlü kazanın yaşandığı, şirket hisselerinin farklı aile bireylerine devri ile gündeme gelen, madenciliği kağıt üzerinde bırakıp, Türkiye’nin çeşitli yerlerinde madencilik faaliyetlerine devam eden Uyar Madencilik’in mağdur ettiği madencilerin yaşadığı hak mağduriyetlerinin giderilmesi için verilen sözler ortadadır. Rödovans uygulamasının yarattığı sakıncalar başta Soma faciası olmak üzere meydana gelen iş kazaları nedeniyle açığa çıkmıştır. Rödovans sözleşmeleri yapan firmaların başta işçi sağlığı ve iş güvenliği olmak üzere yeterince tedbir almadığı yaşanan kazalardan görülmekte olup, işçilerin kıdem tazminatları başta olmak üzere haklarını alamadıkları ve mağdur edildikleri ortadadır. İşçi alacakları konusunda asıl işveren olan Türkiye Kömür İşletmeleri ve Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun sorumlu sayılması ve böylece işçilerimizin mağdur edilmemesi gerekmektedir.

SÖZLEŞME RE’SEN SONLANABİLİR

İdare de, iş kazaları başta olmak üzere işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda gerekli önlemleri almamakta, işçi alacaklarının ödenmesi noktasında da tüm sorumluluğu şirketlere yüklemektedir. Teklifle rödovans sözleşmesi çerçevesinde yeraltı maden işletmeciliği yapan şirketlere ait işletmeler kıdem tazminatı yükümlülüklerini hesaplamakla ve ilgili kamu kurumu da bunu denetlemekle görevlendirilmiştir. Söz konusu yükümlülük karşılıklarının ayrılmaması durumunda rödovans sözleşmesi re’sen sonlanacak olup, kıdem ve ihbar tazminatlarının ödenmemesi durumunda ilgili kamu kurumlarının asıl işveren sayılması ve alacakları nedeniyle madencilerin mağdur edilmemesi amaçlanmaktadır. Teklifle başta Soma havzası olmak üzere Türkiye’deki tüm maden sahalarında alacakları nedeniyle mağdur edilen madencilerin sorunlarının çözülmesi amaçlanmaktadır.”