MANİSA - Her fırsatta zincir marketleri enflasyonun ve hayat pahalılığının sebebi olarak gösteren, fırsatçılıkla suçlayan AKP Hükümetinin zincir marketlerle kapalı kapılar ardında anlaştığı görülüyor.
Daha düne kadar hedefte 3 harfli marketler vardı.
Fahiş fiyatlarıyla enflasyonun sebebi, müsebbibi olarak gösterildi iktidar tarafından ve âdeta bir sürek avı başladı yurdun birçok yerinde. Bunlar neredeyse vatan hainliğine kadar yaftalandı.
Bu süreçte Ticaret Bakanı defalarca perakende yasasından bahsetti taslaklar hazırlandı fakat bir türlü teklif Meclise gelmedi.
Tüm bunlar yaşanırken Aralık ayında Ticaret Bakanı Mehmet MUŞ en fazla şubeye sahip 4 zincir market temsilcilerini çağırmış ve "Piyasa düzenini ve işleyişini bozmaya dönük haksız fiyat artışlarına asla müsaade etmeyeceğiz" diyerek tehdit etmişti.
6 Ocak’ta ise Türkiye Perakendeciler Federasyonu Başkanı Ömer Düzgün, gıda, dayanıklı tüketim grubun, temizlik ürünleri, mutfak araç ve gereçlerinde zam yapmama kararı aldıklarını açıkladı.
13 Ocak’ta AKP Milletvekilleri tarafından Meclise verilen torba kanun teklifi ile Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında kanunda değişikliğe gidildi.
En Çok Değişiklik Yapılan Kanunun Adı Başlıkta Yok!
Aslında bu zincir marketlerin taleplerini yerine getirmeye yönelik bir teklifti.
Tabi bunu kamuoyundan gizlemek için her zaman olduğu gibi perakende yasasındaki değişiklik maddeleri torba yasa teklifinin içine gizlendi.
Teklifin adı “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 640 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”
Torba kanun teklifinde en fazla madde 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanununa ait. Ama nedense teklifin adında bu kanundan hiç bahsedilmiyor.
Kapsamlı Bir Perakende Yasası Değişikliği Gerekiyor
CHP olarak madem bunlarla mücadele edilmek isteniyor, perakende yasasını getirin dedik.
Bu 3 harfliler, bu zincir marketler, gross ve hiper marketler esnafa çok ciddi zarar veriyor, her şeyi satıyorlar ve her zaman satıyorlar.
Bakkalın, manavın, kasabın, kırtasiyecinin, bunlarla rekabet etme şansları yok. Nasıl rekabet etsinler? Birisi küçük esnaf, diğeri en büyük yüz şirket arasında.
Sadece esnaf değil tedarikçilere, üreticilere ve kobi’lerede çok ciddi zarar veriyorlar.
Sözde Hükümet bu soruna el atacaktı. Ticaret bakanlığı tarafından 2021 yılında bu konuda bir teklif taslağı hazırlandı ve sektörle paylaşıldı.
Bize göre daha ilericiydi. Esasında baktığınız zaman, konuyu çözüyordu, çözüm odaklıydı; eksiklerine rağmen, yetersizliğine rağmen hiç değilse torba kanun teklifinin içine gizlenen 5 maddelik düzenlemeden çok çok daha üreticinin yanındaydı bakıldığı zaman.
Şimdi, burada, bakıldığında, tedarikçilerin ve üreticilerin aleyhine, bir gerileme var.
2021 taslağında perakendeci zincir marketlerin üreticiye karşı tazmin yükümlülüğü artırılıyordu, şimdi perakekendeci ile üretici eşit hale gelmiş.
Promosyonlu satış kampanyasının parçası olarak satılan tarım ve gıda ürünlerindeki indirim maliyeti üretici ve tüketiciden talep edilemez deniyordu teklifte buna ilişkin hüküm yok.
Zincir marketler raf alanlarının en az yüzde 1’ini coğrafi işaretli ürünlere ayırmak zorundaydı, teklifte bu zorunluluk yok.
Zincir marketlerde mobilya, telefon, elektronik, beyaz eşya inşaat malzemeleri satılmayacaktı, teklifte bunlardan hiç bahsedilmiyor.
Taslakta zincir marketler Pazar günleri saat 11:00’da açılacaktı, amaç bakkalları korumaktı, teklifte bu konudan hiç bahsedilmemiş.
Bu taslağa kim karşı çıktı? Üç harfliler.
Şimdi kim korunuyor?
Üç harfliler ve yaygın zincir marketler.
Sözde küçük esnaf korunacaktı, AKP tercihini yine zenginden ve güçlüden yana yaptı.
Buna dur denilmezse, Togg’u bile markette satacaklar.
Ticaret Bakanlığının iki yıl önce hazırladığı kanun taslağı maalesef sümen altı edildi.
Eğer bir düzenleme yapılacaksa esnafı korumaya yönelik, zincir marketlerin tedarikçilerini ve bunlar adına üretim yapan üreticileri ve kobi’leri korumaya yönelik bir yasa teklifi meclise gelmeli.