Çocuklarda ishal ve mide bulantısı şikayetlerinde son günlerde artış yaşanıyor. Havaların soğumasıyla birlikte okul ve kreş hastalıklarının yaygınlaşmasının etkili rol oynadığı, halk arasında ?mide gribi? olarak da bilinen bu şikayetlere nörovirüsler neden oluyor. Memorial Şişli Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü´nden Uz. Dr. Dicle Çelik, çocuklarda ishal salgını ve alınması gereken önlemler hakkında ailelere önerilerde bulundu. 

Enfeksiyon kaynaklı ölümlerde ishal ilk üçte

İshal, tüm dünyada özellikle de gelişmekte olan ülkelerde önemli sağlık sorunlarından biridir. İshallere bağlı ölümler, dünyada enfeksiyonlara bağlı ölümler arasında ilk üç sırada yer almaktadır. Çocukluk çağı akut ishallerin büyük kısmından gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde virüsler, az gelişmiş ülkelerde ise bakteriler sorumludur. En sık viral etkenler rotavirüs, adenovirüs, enterovirüs ve nörovirüslerdir. 

3-24 aylık dönemde yaygın görülüyor

Okullarda ve kreşlerde son günlerde yaygın olarak nörovirüsa bağlı kusma-ishal şikayetlerinde artış gözlenmektedir. İshal sıklıkla 3-24 aylık dönemdeki çocuklarda görülmektedir. Süresinin 5 gün ya da daha kısa olması akut ishal olarak tanımlanır. Mikropların en önemli bulaş şekli dışkı-ağız yoludur. Enfekte yiyecekler, içecekler ve her türlü materyalin mide?bağırsak kanalına ulaşması ishale neden olabilir. 

Yetişkinlere de bulaşabiliyor

İshal, dışkılama alışkanlıklarının değişmesi ile birlikte kendini gösterir. İshale neden olan virüsle enfekte olan çocuklarda kusma ardından kötü kokulu ishal gözlenmektedir. Evde yetişkinlere de bulaşıp çocuklardan yaklaşık 10 gün sonra erişkinleri de etkilemektedir. Dünya Sağlık Örgütü, ishali 24 saatte üçten fazla sulu dışkılama veya sadece anne sütü ile beslenen bebeklerde ise her zamankinden yani günde 6-8´den fazla sulu dışkılama olarak tanımlanmaktadır.

İshalle birlikte kusma ve ateş de görülüyor

İshal nedeni ile hastaneye başvuran çocuklara doğru teşhis konulması ve tedavinin uygulanması için doktorlar bazı sorular sormaktadır. Çocuğunuzun yaşı, ishal süresi, günlük dışkı sayısı, dışkı miktarı ve karakteri yani kan ya da mukus içermesi, günlük kusma sayısı ve içeriği, en son idrar yaptığı zaman, en son aldığı sıvılar ve besinler, susuzluk durumu, hastalık öncesi tartısı, vücut ısısı, uykuya eğilim olup olmadığına mutlaka dikkat edilmelidir. İshal tablosuna kusma, ateş, karın ağrısı ve karında şişliğin eşlik ettiği unutulmamalıdır.

Vücutta sıvı kaybının artması tehlikeli

İshalli çocuklarda en önemli sorun, dışkı sayısının artması ve kusma ile ağızdan beslenmenin yetersiz olması sonucu gelişen vücuttaki sıvı kaybı yani dehidratasyon tablosudur. Ateşin de tabloya eklenmesi ile vücuttaki sıvı kaybı artar. Hafif?orta dehidratasyon bulguları bebeklerde %5?10, çocuklarda %3?6 vücut ağırlığı kaybıyla ortaya çıkar. 

Sıvı kaybı olmayan çocuklara evde ishal tedavisi için 10 öneri

1) Anne sütü alan bebeklerde emzirme sıklığı artırılmalıdır. 6 aydan büyük çocuklara ayran, taze sıkılmış meyve suları ve su verilebilir.

2) Her sulu dışkıdan sonra 2 yaştan küçük çocuklara ½ - 1 çay bardağı (50-100 ml), 2 yaşından büyüklere ½ - 1 su bardağı (100-200 ml) ek sıvı verilmelidir.

3) Sıvı tüketimi isteği fazla olan çocuklara alabildiğince ama yavaş olarak sıvı gıda verilmelidir.

4) Çocuk kusarsa 10 dakika beklenmeli, sonra tekrar daha yavaş olarak sıvı verilmelidir.

5) Beslenme sürdürülmeli, anne sütü alan bebeklerde emzirilme sıklığı arttırılmalı, anne sütü almayan bebeklerde ise her zaman aldığı mamasına devam edilmelidir.

6) 6 aydan büyük, ek gıda başlanan çocuklara kısa aralıklarla enerjiden zengin ve protein içeren yiyecekler püre olarak hazırlanmalı ve taze olarak verilmelidir.

7) Pirinç, pirinçli karışımlar, tahıllar, patates ve yoğurt tüketimi ishalli çocuğun beslenme durumunu dengeler, ishal süresini azaltır.

8) Çocuğa çinko desteği verilmelidir. Dünya Sağlık Örgütü 5 yaş altı ishal vakalarında çinko desteği önermektedir. Doktor önerisiyle 6 aya kadar günde 10 mg, 10-14 gün; 6 ay ve üzeri ise günde 20 mg 10-14 gün kullanılmalıdır.

9) Çocuk evde yakından izlenmelidir. Bu süreçte, çocuğun fazla sayıda ve daha sulu dışkı yapıp yapmadığı, kusma sıklığı, normal emme ve su içmesinde azalma, göz küresinde çökme, kendisini hasta hissetmesi, ateşinin yüksek olması ve dışkıda kan olup olmadığı iyi takip edilmelidir.

10) İshal 3 gün içinde düzelmezse mutlaka çocuk doktoruna başvurulmalıdır.