SAĞLIK - Spor yaparken, merdiven çıkarken ya da arabadan inme esnasında yanlış bir hareket, ön çapraz bağ yırtıklarına neden olabiliyor. Toplumda oldukça sık görülen bu ortopedik sorun ile karşılaşıldığında altın dönem sayılan ilk üç hafta içinde tedavinin sağlanması, orijinal bağın yerine dikilmesine ve hızlı iyileşmeye olanak sağlıyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü´nden Prof. Dr. Mahir Mahiroğulları, ön çapraz bağ yırtıklarının tedavisi hakkında bilgi verdi.
Günlük hareketlerinizi yapmakta zorlanabilirsiniz
Diz eklemindeki 4 ana bağdan biri olan ön çapraz bağ, ani hareketler sonrasında, sporda ya da merdivenden veya arabadan inme gibi rutin hareketler sırasında da zarar görebilir. Yırtılma sonrasında yürüme, koşma, oturma, kalkma gibi basit hareketlerde bile zorlanma, ağrı hissedilmektedir. Yapılan hareket sonrasında dizden kopma sesinin gelmesi, ani şişme ve şiddetli ağrının olması, dizde güvensizlik ve boşalma hissinin varlığı ön çapraz bağın yırtıldığına işaret edebilir. Bu durumda beklemeden hekime müracaat edilmesi gerekir.
Dizinize buz uygulaması yapın ve doktora başvurmakta geç kalmayın
Günlük egzersizlerin bilinçli bir şekilde yapılması ve kişinin vücudunun sınırlarını bilmesi ön çapraz bağ kopması gibi yaralanmaların önlenmesinde çok önemlidir. Ön çapraz bağ yaralanmalarında bağ zedelenebilir, tamamı veya bir kısmı da kopabilir. Yaralanma sonrası mümkün olduğunca bacağın üzerine basılmamalıdır. Bacağın düz tutulması sağlanmalı ve dize buz koyulmalıdır. Sonrasında en kısa sürede bir ortopedi uzmanına başvurulması gerekir.
İlk 3 hafta içinde müdahale çok önemli
Ön çapraz bağ yırtılmalarında ilk 3 hafta altın dönemdir. Bu süre içinde doktora başvurulmuşsa kopan orijinal bağ özel bir teknik ile yerine dikilebilmektedir. Ön çapraz bağ operasyonlarında genellikle kopan bağın yerine yine vücuttan alınan bir bağ konulmaktadır. Ancak son dönemde geliştirilen yeni bir teknikle kopan orijinal bağ yerine dikilebilmektedir. Bu bağın yerine dikilmesi, kişinin iş ve sosyal aktivitelerine, spor hayatına daha erken dönmesine olanak sağlamaktadır.
Bağ tam olarak yırtılmışsa ve hasta ilk 3 hafta içindeki dönemde doktora başvurmuşsa şikayetlere göre tedavi planı çizilmektedir. Tedavi planlanırken yaş, aktivite seviyesi ve mevcut şikayetler değerlendirilir. Dizde kayma, boşalma gibi şikayetler varsa ameliyat kesinlikle önerilmektedir. Genç hastalarda da ön çapraz bağ cerrahisi önerilmektedir. Çünkü cerrahi tedavinin yapılmaması, ileride menisküs yırtıklarına yol açabileceği gibi erken kireçlenmeye de sebep olabilmektedir.
Orijinal bağın yerine dikilmesi uygun olmayan hastalarda bağın yerine vücudun değişik bölgelerinden alınan tendonlar kullanılmaktadır. Kadavradan alınan ya da sentetik bağlar da kullanılabilmektedir. Ancak ilk tercihler zaman hastanın kendisinden alınan kirişler olmalıdır. Bu bağlar dizin önünde veya uyluğun iç yan tarafında bulunan kirişlerdir.
Menisküs ve kıkırdak hasarları da tedavi edilebiliyor
Cerrahide ana tema artroskopi ile birlikte uyluk ve kaval kemiklerine tüneller açmak ve başka yerden alınan kirişi bu tünellere yerleştirmektir. En önemli nokta ise, tünel yerlerinin ve bağ gerginliğinin iyi bir şekilde ayarlanmasıdır. Bağ gerginliğinin doğru ayarlaması bağın uzun ömürlü olmasını sağlamaktadır. Bu dengeyi sağlamak, cerrahide önemli bir tecrübe gerektirir. Bu operasyon sırasında varsa menisküs yırtıkları, kıkırdak hasarları da tedavi edilebilir.
Hasta eskisi gibi koşup aktif spor yaşantısına devam edebilir
Cerrahi sonrası uygun bir fizik tedavi rehabilitasyon programıyla yaklaşık 6 hafta sonra tam serbestlik sağlanmaktadır. Operasyon sonrası ilk 3 hafta kontrollü bir şekilde değneklerle yere basma, 6 hafta sonrasında tam serbestlik sağlanır. 2-3 ay sonra hasta koşabilir, 5-6 ay sonra ise tam aktif spor yapmaya başlayabilir. Bu program kişinin beklenti ve aktivitelerine ya da profesyonel sporcu olmasına göre şekillendirilebilmektedir.
