304 Önce kelime üzerinde duralım. Edeb; "Edûbe" fiilinden türetilmiş olup; zarafet, insanlara sözle ve amelle güzel muamelede bulunmak, edib bir kimsenin kendisiyle teeddüb ettiği şeyleri taklid etmek gibi manalara gelir.(107) Seyyid Şerif Cürcani "Edebi"; insanı hata ve kusurdan koruyan meleke, irfan olarak tarif ediyor.(108) Abdest`in edebleri; ûlemanın üzerinde ittifak ettiği hususlardır: Meselâ: Abdest alırken, başkasından yardım istememek bir edebtir. Aksi sözkonusu olursa; insanlardan bir kısmının, diğerlerini abdest alırken dahi hizmetçi tutmasına vesile olur!.. Dolayısıyla bu İslâmi edebe ve mü`minlerin kardeşliğine zarar verir.
305 Şimdi abdestin edeblerini maddeler halinde zikredelim:
Abdest alırken başkasından yardım istememek,
abdest uzuvlarını ovmak,
abdest alırken kıbleye yönelmek,
küçük (Serçe) parmağını kulakların deliklerine sokmak,
özürlü olmayan kimsenin, abdest`i vaktinden önce alması,
abdest alırken konuşmamak,
kullanılmış sudan sakınmak,
abdest alırken yüksek bir yerde bulunup, sıçramalardan korunmak,
kerahat vakti değilse, abdest aldıktan sonra iki rekat namaz kılmak,
abdest alırken elleri çırpmamak,
abdest alırken acele etmemek ve
her azayı yıkarken besmele çekmek.(109)
306 ABDEST`E BAŞLARKEN; ŞU DUA YAPILMALIDIR:
"Bismillâhilazim velhamdülillâhi alâ dinil İslâm" Allahû Teâla (cc)`nın adını zikrederek başlarım. İslâm dini üzere kıldığı için; hamd Allahû Teâla (cc)`ya mahsustur. O`na hamdederim.
307 Uzuvların yıkınması esnasında selef-i salihinden şu duaları okumak, Abdestin edeblerindendir.(110)
A) MAZMAZA (AĞIZA SU VERME) ESNASINDA:
"Allahümme eınnî alâ tilâvetil Kur`âni ve zikrike ve şükrike ve hüsn-i ıbâdetike." Allah`ım!.. Kur`an-ı Kerim`i okumada, seni zikretme, sana şükretme ve sana en güzel şekilde kulluk etmede inayetini (yardımını) istirham ederim.
B) İŞTİNŞAK (BURUNA SU VERME) ESNASINDA:
"Allâhümme erihnî râyihate`lcenneti ve`r-züknî min neîmihâ." Allah`ım!.. Beni cennetin rayihası ile rayihalandır ve cennet nimetlerinden beni rızıklandır.
C) YÜZÜ YIKAMA ESNASINDA:
"Allâhümme beyyıd vechî binûrike yevme tebyeddu vücûhün ve tesveddü vücûh." Allah`ım!.. Bir kısım yüzlerin ağarıp nurlandığı, bir kısım yüzlerin ise karardığı gün; benim yüzümü nurlandır, ağart!..
D) SAĞ ELİ YIKAMA ESNASINDA:
"Allâhümme a`tınî kitâbî biyemînî ve hâsibnî hısâben yesîra." Allah`ım!.. Kitabımı (Amel defterimi) sağ elime ver ve benim hesabımı kolaylaştır.
E) SOL ELİ YIKAMA ESNASINDA:
"Allâhümme lâ tu`tınî kitâbî bişimâlî velâ min verâi zahrî." Allah`ım!.. Kitabımı (Amel defterimi) sol elime verme!.. Ve arkamdan da verme!.. (Beni amel defterleri sol ellerine verilenlerden eylemediğin gibi, arkalarından verilenlerden de eyleme.)
F) BAŞI MESH ETME ESNASINDA:
"Allûmmec`alnî minellezîne yestemiûnel kavle feyettebiûne ahseneh." Allah`ım!.. Beni hak sözü dinleyenlerden ve onun en güzeline tabi olanlardan eyle!..
G) BOYUNA MESH ETME ESNASINDA:
"Allâhümme a`tik unukî (yahut rakabeti) mine`n nâri." Allah`ım!.. Boynumu cehennem ateşinden azad buyur.
Ğ) İKİ AYAKLARI YIKAMA ESNASINDA: "Allâhümme sebbit kademeyye ale`s-sırâtı yevme tezillu fîhi`l-akdâm." Allah`ım!.. Sırat köprüsünde ayakların kaydığı günde, benim ayaklarımı kaydırma, sabit eyle!..
H) ABDEST ALIP BİTTİKTEN SONRA; RESÛL-İ EKREM (SAV)`E SELÂVAT GETİRMELİ VE ŞU DUA OKUNMALIDIR:
"Allâhümme`c-alnî mine`ttevvâbine vec`alnî minel mütetahhirin." Allah`ım!.. Beni tevbe eden ve günahlarından temizlenen kullarından eyle!..